YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKINDA BİLİNMEYENLER
Yıllık Ücretli İzin Nedir?
Çalışanların bir işyerinde ya da aynı işverenin farklı işyerlerinde, deneme süresi dahil en az bir yıllık kıdeme sahip olması sonucu kullanmaya hak kazandıkları ücretli izin olarak tanımlanabilir.
Yıllık Ücretli İzin Süreleri
İş Kanununda yer alan yıllık ücretli izin süreleri;
1 ile 5 yıl arasında olanlara ( 5 yıl dahil ) 14 gün
6 ile 15 yıl arasında olanlara 20 gün
15 yıl ve daha fazla olanlara 26 gün yıllık izin verilmektedir.
Ayrıca 18 ve daha küçük yaştaki ve 50 ve daha büyük yaştaki çalışanlara verilen yıllık ücretli izin günü 20 günden az olamaz.
Yukarıda belirtilen izin süreleri 4857 Sayılı İş Kanununca belirlenmiş asgari yıllık ücretli izin süreleridir. İstenildiği takdirde işverenler iş sözleşmeleri ile yıllık ücretli izin sürelerini uzatabilir.
Yıllık Ücretli İzin Hakkında Bilinmeyenler
1- Resmi tatiller ve hafta tatili günleri yıllık izinden sayılmaz. Örnek: 20.04.2015-27.04.2015 tarihleri arasında ücretli yıllık izin kullanmak isteyen bir kişi 7 gün değil 5 gün izin kullanacaktır. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ‘Resmi Tatil’ Pazar günü ise hafta tatili olduğu için yıllık ücretli izin gününden sayılmaz.
2- Yıllık ücretli izin süreleri tarafların anlaşması durumunda bir bölümü 10 günden az olmamak koşulu ile en fazla 3’e bölünebilir.
3- Ücretsiz İzin, ücretli izin, dinlenme izni ve raporlar yıllık ücretli izne mahsup edilemez.
4- Yıllık ücretli izinde oldukları süreyi işyerinin faaliyette bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlar istemeleri ve bunu kanıtlamaları halinde ( Uçak bileti, otel rezervasyonu gibi) işveren 4 güne kadar ücretsiz yol izni vermek zorundadır.
5- Yıllık ücretli izni hakkından ücreti ödenmesi karşılığında feragat edilemez. Sadece iş sözleşmesinin feshinde feshe konu olan personelin kullanmamış olduğu yıllık ücretli izin hakkı mevcutsa, yıllık ücretli izin hakkının karşılığına denk gelen ücret kendisine ödenir.
6- Çalışan izne çıkmak istediği tarihi 1 ay önceden bir dilekçe ile işverene bildirmek zorundadır.
Kişisel Yorumum
Öncellikle ikinci maddede yer alan konuyu açıklığa kavuşturmak gerekiyor. Bu maddeye göre tarafların anlaşması durumunda bir bölümü 10 günden az olmamak kaydı ile yıllık ücretli izin en fazla 3’e bölünebilir diyor kanun. Ancak uygulamada durum hiçte böyle değil, ne çalışan ne de işveren sahip oldukları yıllık ücretli izninin hepsini ya da çoğunluğunu bir defada kullanma ya da kullandırtma taraftarı değil. Özellikle çalışanlar yıl içerisinde yaptıkları devamsızlıkların yıllık ücretli izinden sayılmasını talep edebilmekte, böylece yıllık ücretli izin hakkı yıl içerisinde 3’ten fazla parçaya bölünebilmektedir. Kanun yapıcılarının gerek işveren gerekse çalışanı düşünerek, yönetmeliğin bazı maddelerini yeniden düzenlemeleri gerektiğini düşünüyorum.
Üçüncü maddede yer alan izinlerin yıllık izne mahsup edilemeyeceği konusuna gelince de, uygulamada ücretsiz izin alıp, yöneticisi aracılığı ile bunu yıllık ücretli izine çeviren çalışanlar var olup, sayısı da oldukça fazladır.
Dördüncü madde de yer alan ücretsiz izin verme zorunluluğu uygulamada bir zorunluluk teşkil etmiyor. Yani konu uygulamada tamamen işverenin insiyatifinde kalıyor. Çalışan şehir dışında tatilini geçireceğini ne kadar ispat ederse etsin, işveren haklı olarak çalışanına ihtiyaç duyuyor ise ücretsiz izin kullandırtmıyor.
Beşinci maddede yıllık ücretli izin hakkından hiçbir ücret karşılığında feragat edilemez diyor. Uygulamada ise farklı yollar izlenebiliyor. Örnek verecek olursak, demir-çelik sektöründe faaliyet gösteren bir şirkette bakımcı olarak çalışan bir tanıdığım 3 yıldır yıllık izin kullanmadığını ve bunun karşılığında yıllık ücretli izin karşılığında hakkettiği parasını aldığını söyleyerek, yıllık ücretli izin kullanmış gibi izin formunu ve yıllık izin defterini imzaladığını söylüyor. Yani herşey kitabına göre işliyor. Neden böyle bir uygulamaya yapıldığını ve kendisinin neden bunu kabul ettiğini sorduğumda ise, kendisi bu uygulamadan şikayetçi olmadığını çünkü paraya ihtiyacı olduğunu söylüyor. Uygulamanın asıl sebebini ise eksik bakımcı personel ile çalışıyoruz zaten bir de ben izne çıkarsam en ufak bir makine hatasında üretimin saatlerce durması söz konusu olabilir diyerek durumu özetliyor.
Yıllık ücretli izin hakkı, çalışanların yıl içerisinde ücretli tatil yaparak dinlenmeleri amacı ile oluşturulmuş bir uygulama olmasına rağmen yukarıdaki örnek ya da örneklerden anlaşılacağı üzere uygulamada gerek çalışan, gerekse işveren aleyhine bir takım yanlışlar olduğunu düşünerek uygulamanın kanun yapıcıları tarafından yeniden düzenlenmesi gerektiği görüşünü savunuyorum.
Kaynakça: https://www.gsghukuk.com