Türkiyede Mobbing

 

Önümüzdeki dönemlerde şirketlerde mutluluk yönetimi ve mobbing konularına daha fazla yer verileceğini düşündüğümden dolayı bu konularla ilgili kitap ve seminerlerin ilgi alanıma girdiğini belirtmem lazım.Mobbing Nedir? Mobbinge uğradığınızı nasıl anlarsınız gibi sorunların cevabını merak ediyorsanız, yüzeyselde olsa yazdığm   https://www.cihandemirdas.com/news/mobbing-nedir-mobbinge-ugradiginizi-nasil-anlarsiniz/   makaleyi okuyabilirsiniz. Türkiye'de mobbing konusunda gelişmeler,kanunda yer alan madde, birkaç örnek, bazı şirketlerin mobbingi bir yönetim kültürü olarak benimsemeleri ve mobbinge karşı alınabilecek önlemler ile yapılan ilginç bir anketin sonucuna değineceğim. Aslına bakarsanız bu konu hakkında tekrar yazmama sebep olan etken geçtiğimiz hafta katıldığım 'İşyerinde Mobbing ve Mobbingle Başa Çıkma Yoları' adlı seminer.

 

Mobbing kısaca; Duygusal saldırı, psikolojik taciz, sistemli saldırı  gibi ifadelere karşılık gelmektdir. Mobbing kavramı avrupa birliğine uyum yasaları çerçevesinde mecliste gündeme gelerek apar topar kabul edilmiş ve borçlar kanunu içerisinde yer almaktadır.Açıkçası bu kanun bir gereklilik olduğundan değilde zorunluluk olduğu düşüncesi ile oluşturulmuş gibi geldi bana. Bu arada neden İş kanunu değilde borçlar kanunu içerisinde ye aldığını sorarsanız.Bu sorunun cevabını bende bulabilmiş değilim. Kanun metni şu şekilde; 

 

IV. İşçinin kişiliğinin korunması

 

1. Genel olarak

 

MADDE 417- İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlükilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.

 

İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçlerinoksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.

 

İşverenin yukarıdaki hükümler dâhil, kanuna ve sözleşmeye aykırı davranışı nedeniyle işçinin ölümü, vücutbütünlüğünün zedelenmesi veya kişilik haklarının ihlaline bağlı zararların tazmini, sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine tabidir.

 

6098 sayılı kanunun 417. maddesine göre özellikle ilk paragrafta psikolojik taciz kelimesi le mobbing tanımlanmış olup, bunun önlenmesinin işverenin yükümlülüğü altında olduğundan bahsediyor. Bir örnekle açıklamak gerekirse  bir astınız veya üstünüzün size mobbing yaptığını düşünüyorsanız iş sözleşmenizi haklı nedenle tek taraflı feshedebilir, şirkete mobbing davası açabilirsinz. Ancak şahısa mobbing davası açamıyorsunuz. Çünkü kanun maddesinde de belirtildiği gibi, çaışanların psikolojik tacize uğramamaları için gereken önlemleri almakla yükümlü taraf işverendir. Sonuç olarak bu kanuna göre mobbing kurbanı, her ne kadar bir kişi veya bir grup tarafından mobbinge maruz kalmış olsada mobbing davalarına konu olan kişi veya gruplar değil işverendir. 

 

Tekrar dönelim geçen hafta katıldığım seminere, semineri veren eğitimci yaşadığı bir mobbing örneğinden bahsetti. Konu özetle şöyle; semineri veren Ayça hanım, 90' lı yılların sonunda yeni gelen insan kaynakları yöneticisine her zaman ki hazırladığı raporu götürmüş. Yönetici raporu inceledikten sonra kağıdı uçak yapıp pencereden dışarı atmış.'Ben böyle raporu uçak yapar uçururum demiş' Ayça hanım,  nerede yanlış yaptığını anlayamamış arkadaşına sormuş oda en nihayetinde birşey bulamayınca Ayça hanım raporun içinde sadece bir virgül koyarak değişiklik yapıp tekrar göndereceğini söyleyerek, en kötü bu konuya katıla katıla güleriz diyerek değişikliği sistem üzerinden yaparak göndermiş. Raporu sistemden incelediğini de varsayarak tekrar odasına gitmiş. Yönetici raporu inceledikten sonra  ' Bir işi doğru düzgün yaptırmak için illaha azarlayacağız yani' diyerek raporu kabul etmiş. Ayça hanım odadan gülerek çıkarak,çalışma arkadaşına  'Biz bu adamla çok eğleneceğiz' demiş. İlerleyen dönemlerde de birçok kez karşı karşıya gelmişler. Burada yöneticinin kendini kabul ettirebilmek için alt çalışanlarına sistemli bir şekilde psikolojik baskıda bulunduğunu görüyoruz. Anlık öfkeler, parlamlar veya tartışmalar bir kişi ya da grubun size uyguadığı mobbing olarak adlandırılamaz. Mobbing için sistemli ve uzun vadede bir baskı ortamına maruz kalıyor olmanız gerekir. Şahsınıza karşı anlamsız davranış biçimleri yürütülyor olabilir. Amaç sizi yıldırmak ve işyerinden ayrılmanıza zemin hazırlamaktır.

 

Bazı şirketler ise mobbingi malesef bir yönetim kültürü olarak benimsemiştir. Ekonomik kriz dönemlerinde veya küçülme kararı alan şirketler fazlalık olarak gördüğü personelden en az maliyetle kurtulmak için sistemli bir şekilde mobbing operasyonu yürütür. Amaç çalışanı istifaya zorlayarak tazminat ödememektir. Özellikle ülkemizde kobilerin, ağırlıklı olduğu kurumsallaşma yoluna girmeyen aileler tarafından yönetildiğini varsaydığımızda bu olasılığında ne kadar güçlü olduğunu anlayacaksınız.

 

Genel olarak mobbinge karşı somut deliller bularak dava açmak pek mümkün gibi değil. Siz mobbing yapan kişinin sesini kaydeder mahkemede dinletirim derseniz. Bunu da yapamıyorsunuz çünkü yasalarımıza göre birinin sesini, onun rızası olmadan kaydedip üçüncü kişilere dinletmek suç sayılıyor. Dolayısı ile size mobbing yapıldığını düşündüğünüz kişi veya kişilerden gelen mailleri delil olarak yedeklemelisiniz. Bu kişilerle kapalı kapılar ardında yalnız kalmamalısınız ki mutlaka yaşanan olaylara ilişkin görgü tanığınız olsun. 

 

Yapılan bir araştırmaya göre mobbinge karşı en ciddi direnci gösteren ülke Türkiyeymiş. Bunu da seminerde öğrendim. Ancak bu konu bana pekte ilginç gelmedi. Zira Mobbing kavramı henüz yeni bir kavram gibi karşımıza çıksa da ülkemizde yıllardan beri çalışma hayatının içinde var olan bir davranış şekliydi.Biz ülke insanı olarak geçmişten beri stresli, birbirinden çetrefilli ilişkilerin ve davranışların var olduğu iş hayatında mücadele etmeye alışkın bir millet olduğumuz için mobbinge karşı dirençli olmamız beni pek şaşırtmadı.

 

Mobbing konusu, yeni dönemde İnsan Kaynakları Departmanlarının mücadele vereceği alanlardan birisi olacaktır. Şu an kanunen bir boşluk olduğunu düşünemekle beraber birçok şirketin Mobbing ile ilgili bir prosedürü olmadığını, Disiplin Yönetmeliğinin içinde yer verilmediğini, İş Sözleşmelerinde bu maddenin yer almadığını az çok tahim edebiliyorum.